G.K.Beale - „morze” w Księdze Objawienia

 Analiza odniesień G.K. Beale’a do „morza” w Księdze Objawienia

Gregory K. Beale - poświęca znaczną uwagę symbolice „morza” (gr. thalassa) w Księdze Objawienia. Beale interpretuje ten motyw przede wszystkim w kontekście starotestamentowych aluzji, widząc w nim symbol chaosu kosmicznego, sił zła, narodów pogańskich oraz ostatecznego Bożego sądu. 

1. Morze jako symbol chaosu i zła (Obj 4:6; 13:1; 15:2)

„Morze kryształowe” przed tronem Bożym w Obj 4:6 nawiązuje do starotestamentowych obrazów morza jako pierwotnego chaosu (por. Rdz 1:6–7; Wj 24:10; Ez 1:22). W przeciwieństwie do chaotycznego morza ziemskiego, to niebiańskie morze jest „jak kryształ” – symbolizuje Bożą suwerenność i opanowanie chaosu.

W Obj 13:1 bestia wychodząca z morza reprezentuje siły antyboże, inspirowane smokiem (Szatanem). Beale łączy to z Dn 7:2–3, gdzie cztery bestie wychodzą z morza wzburzonego wiatrami – morze symbolizuje tu narody pogańskie w stanie buntu przeciwko Bogu, a także kosmiczne moce zła. Bestia z Objawienia jest eschatologicznym urzeczywistnieniem tych proroctw.

Podobnie w Obj 15:2 „morze szklane zmieszane z ogniem” to miejsce zwycięstwa świętych nad bestią; Beale widzi w nim transformację morza chaosu w symbol Bożego triumfu i oczyszczenia.

2. Morze w kontekście plag i sądów (Obj 8:8; 16:3)

W drugiej trąbie (Obj 8:8) góra ognista rzucona w morze zmienia jedną trzecią w krew. 

- Aluzja do plag egipskich (Wj 7:20–21), gdzie morze/Nil symbolizuje źródło życia Egiptu, teraz osądzone. Podkreśla typologiczną paralelę: Egipt jako archetyp wrogiego królestwa Bożego.

W siódmej czaszy (Obj 16:3) całe morze staje się krwią – to kulminacja sądu nad kosmicznym chaosem i systemami pogańskimi, prowadząc do ich całkowitego zniszczenia.

3. Brak morza w nowym stworzeniu (Obj 21:1)

Kluczowym punktem w analizie Beale’a jest stwierdzenie: „I morza już nie ma” (Obj 21:1). Nie interpretuje tego literalnie (jako braku oceanów w wieczności), lecz symbolicznie: morze jako źródło chaosu, zła, prześladowań i śmierci zostaje usunięte w nowym niebie i nowej ziemi. Nawiązuje do ST proroctw o eschatologicznym pokoju (np. Iz 57:20; Ez 26–28), gdzie wzburzone morze reprezentuje niegodziwe narody. Brak morza oznacza ostateczne zwycięstwo Boga nad wszystkimi siłami opozycji – kosmicznymi, politycznymi i duchowymi.

Odniesienie do „morza wydającego umarłych” w Księdze Objawienia (Obj 20:13)

W Księdze Objawienia 20:13 czytamy: „I morze wydało umarłych, którzy w nim byli, i śmierć, i Hades wydały umarłych, którzy w nich byli; i osądzeni zostali każdy według uczynków swoich” (tłum. Biblia Warszawska; gr. kai hē thalassa edōken tous nekrous tous en autē).

Gregory K. Beale -  interpretuje ten fragment w ramach szerszego motywu uniwersalnego zmartwychwstania i sądu ostatecznego. 

1. Kontekst literacki i strukturalny

Wers Obj 20:13 występuje w opisie sądu przed wielkim białym tronem (Obj 20:11–15), po millenium i ostatecznym buncie Goga i Magoga. 

Sekwencja „morze – śmierć – Hades” jest inkluzywna i wyczerpująca: obejmuje wszystkie sfery, w których przebywają umarli, zapewniając brak wyjątków w zmartwychwstaniu do sądu.

Symbolika morza jako miejsca umarłych nawiązuje do starotestamentowych i hellenistycznych wyobrażeń oceanu jako otchłani (por. Jon 2:3–6; Ps 69:2–3), ale Beale unika redukcji do mitologii pogańskiej, skupiając się na kanonicznych aluzjach.

2. Intertekstualne powiązania

Księga Daniela: Beale łączy Obj 20:13 z Dn 12:2 („wielu z tych, co śpią w prochu ziemi, zbudzi się”), gdzie zmartwychwstanie jest uniwersalne. Morze jako sfera umarłych wzmacnia ideę, że nawet ci, których ciała pochłonął chaos wodny, podlegają Bożemu wezwaniu.

Plagi egipskie i Wyjście: Morze (Czerwone) jako miejsce śmierci Egipcjan (Wj 14:27–28) staje się typem eschatologicznym – Bóg, który kiedyś zatopił wrogów, teraz „wywołuje” umarłych na sąd.

Inne teksty ST: Iz 27:1 (Lewiatan w morzu) i Ez 32:2–8 (faraon w wodach) sugerują morze jako domenę wrogich mocy; wydanie umarłych oznacza ich ostateczną klęskę.

3. Teologiczne implikacje według Beale’a

Uniwersalność zmartwychwstania: Morze, śmierć i Hades personifikowane jako „wydające” umarłych podkreślają Bożą suwerenność nad wszystkimi sferami egzystencji. 

Fraza nie implikuje odrębnych kategorii zmartwychwstania (np. tylko niewierzący z morza), lecz paralelizm poetycki dla pełni (por. Obj 20:12: „mały i wielki”).

Kontrast z Obj 21:1: W nowym stworzeniu „morza już nie ma” (Obj 21:1), co Beale interpretuje jako usunięcie chaosu i śmierci. Wydanie umarłych przez morze w Obj 20:13 jest zatem etapem przejściowym: morze traci władzę nad umarłymi, przygotowując do ostatecznego zniesienia.

Chrystocentryczność: Zmartwychwstanie umarłych z morza spełnia proroctwo Chrystusa jako „zmartwychwstania i życia” (J 11:25), rozszerzone na sąd eschatologiczny.

4. Unikanie spekulacji

Beale odrzuca literalne interpretacje (np. tylko ofiary morskich katastrof), widząc w morzu symbol kosmicznego chaosu. Nie identyfikuje też Hadesu z morzem – to odrębne, lecz komplementarne sfery.

Podsumowując, dla Beale’a Obj 20:13 ilustruje absolutną Bożą kontrolę nad śmiercią: morze, archetyp chaosu i zniszczenia, musi „wydać” swoich umarłych, co kulminuje w ich osądzeniu według uczynków i ostatecznym triumfie życia nad śmiercią (Obj 20:14: śmierć i Hades wrzucone do jeziora ognistego). Analiza ta wzmacnia spójność apokaliptyki Jana z kanonem ST i centrują się na Chrystusie jako sędzi.